มาตรา 364: กฎหมายที่ปกป้องผู้บริโภคจากสินค้าและบริการที่ไม่เป็นธรรม

คำนำ

มาตรา 364 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เป็นกฎหมายสำคัญที่ช่วยปกป้องผู้บริโภคจากการถูกเอาเปรียบจากผู้ประกอบการที่ไม่ซื่อสัตย์ มาตรานี้กำหนดให้ผู้ประกอบการต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นกับผู้บริโภคอันเนื่องมาจากสินค้าหรือบริการที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐานหรือมีข้อบกพร่อง

ขอบเขตของมาตรา 364

มาตรา 364 มีผลบังคับใช้กับสินค้าและบริการทุกประเภทที่จำหน่ายหรือให้บริการในประเทศไทย โดยครอบคลุมถึง:

• สินค้า: สิ่งของใดๆ ที่มีลักษณะถาวรและสามารถเคลื่อนย้ายได้ เช่น เครื่องใช้ในบ้าน ยานพาหนะ อาหาร เครื่องสำอาง
• บริการ: การกระทำใดๆ ที่ทำโดยบุคคลอื่นเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค เช่น บริการทางการแพทย์ บริการซ่อม บริการขนส่ง

ความรับผิดชอบของผู้ประกอบการ

ภายใต้มาตรา 364 ผู้ประกอบการมีหน้าที่รับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นกับผู้บริโภคที่เกิดจาก:

• สินค้าที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐาน: สินค้าที่ไม่ตรงตามข้อตกลง สภาพที่เป็นที่ยอมรับ หรือตัวอย่างที่แสดง
• บริการที่บกพร่อง: บริการที่ไม่ได้ให้ตามมาตรฐานที่ตกลงกันไว้หรือไม่ได้ให้บริการอย่างระมัดระวังและชำนาญการตามมาตรฐานที่ยอมรับ
• ข้อมูลที่ไม่ถูกต้องหรือไม่เพียงพอ: ข้อมูลที่ผู้ประกอบการให้แก่ผู้บริโภคเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการที่ไม่ถูกต้องหรือไม่เพียงพอจนทำให้ผู้บริโภคตัดสินใจซื้อหรือใช้บริการโดยไม่รอบคอบ

การรับผิดชอบของผู้ประกอบการอาจรวมถึงค่าสินไหมทดแทน ค่าเสียหายทางอ้อม ค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี และการเยียวยาอื่นๆ ที่ศาลพิจารณาว่าเหมาะสม

สิทธิของผู้บริโภค

เมื่อผู้บริโภคได้รับความเสียหายจากสินค้าหรือบริการที่ไม่เป็นธรรม ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะ:

• เรียกร้องค่าเสียหาย: ผู้บริโภคสามารถเรียกร้องค่าเสียหายจากผู้ประกอบการสำหรับความเสียหายที่เกิดขึ้น โดยความเสียหายอาจรวมถึงการสูญเสียทรัพย์สิน ค่าใช้จ่ายทางการแพทย์ หรือความเสียหายทางอ้อม
• ยกเลิกสัญญา: ผู้บริโภคมีสิทธิที่จะยกเลิกสัญญาการซื้อหรือรับบริการหากสินค้าหรือบริการไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง
• ยื่นฟ้องร้อง: ผู้บริโภคสามารถยื่นฟ้องร้องต่อศาลเพื่อบังคับให้ผู้ประกอบการปฏิบัติตามกฎหมายและชดเชยความเสียหาย

กลไกการบังคับใช้

มาตรา 364 มีกลไกการบังคับใช้ที่เข้มแข็ง โดยผู้บริโภคสามารถดำเนินการทางกฎหมายกับผู้ประกอบการที่ละเมิดกฎหมายได้ สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) เป็นหน่วยงานหลักที่รับผิดชอบในการบังคับใช้กฎหมายนี้

ตัวอย่างการตัดสิน

มีกรณีตัดสินของศาลฎีกามากมายที่ตีความและบังคับใช้มาตรา 364 เช่น:

• ศาลฎีกาฎีกาที่ 8347/2546: ผู้บริโภคซื้อโทรศัพท์มือถือและพบว่ามีข้อบกพร่อง ศาลตัดสินให้ผู้ประกอบการรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้น
• ศาลฎีกาแฟ้มดำที่ 1571/2551: ผู้บริโภคจองซื้อคอนโดมิเนียมและไม่สามารถโอนกรรมสิทธิ์ได้ตามกำหนด ศาลตัดสินให้ผู้ประกอบการจ่ายค่าปรับเป็นจำนวนเงินที่กำหนดไว้ในสัญญา
• ศาลฎีกาฎีกาที่ 2780/2554: ผู้บริโภคได้รับบริการซ่อมรถยนต์และรถยนต์ไม่ได้รับการซ่อมแซมอย่างถูกต้อง ศาลตัดสินให้ผู้ประกอบการรับผิดชอบค่าเสียหายที่เกิดขึ้น

ผลกระทบต่อผู้บริโภคและผู้ประกอบการ

มาตรา 364 มีผลกระทบอย่างมากต่อทั้งผู้บริโภคและผู้ประกอบการ:

• ผู้บริโภค: มาตรานี้ช่วยให้ผู้บริโภคได้รับการคุ้มครองจากสินค้าและบริการที่ไม่เป็นธรรม ช่วยลดความเสี่ยงของการถูกเอาเปรียบและช่วยให้ผู้บริโภคมีอำนาจในการซื้อมากขึ้น
• ผู้ประกอบการ: มาตรานี้กำหนดมาตรฐานของความระมัดระวังและความรับผิดชอบสำหรับผู้ประกอบการ ช่วยให้ผู้ประกอบการดำเนินธุรกิจอย่างมีจริยธรรมและหลีกเลี่ยงการละเมิดกฎหมาย

สรุป

มาตรา 364 เป็นกฎหมายสำคัญที่ช่วยปกป้องผู้บริโภคจากสินค้าและบริการที่ไม่เป็นธรรม มาตรานี้กำหนดให้ผู้ประกอบการต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นกับผู้บริโภคอันเนื่องมาจากสินค้าหรือบริการที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐานหรือมีข้อบกพร่อง โดยให้สิทธิแก่ผู้บริโภคในการเรียกร้องค่าเสียหาย ยกเลิกสัญญา และยื่นฟ้องร้อง เพื่อให้มีผลบังคับใช้กฎหมายนี้ สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) มีหน้าที่รับผิดชอบหลักในการบังคับใช้กฎหมายนี้