มะขามป้อม สุดยอดผลไม้ไทย รสชาติเปรี้ยวอมหวาน สรรพคุณมากมาย
มะขามป้อม (Phyllanthus emblica L.) เป็นผลไม้ไทยที่มีมานานนับพันปี เป็นที่รู้จักกันดีในเรื่องของสรรพคุณทางยาและคุณค่าทางโภชนาการที่สูงมาก มะขามป้อมมีชื่อเรียกอีกหลายชื่อ เช่น มะขามป้อมไทย มะขามป้อมเทศ มะขามลูกใหญ่ ลูกมะขามป้อม ดอกมะขามป้อม เป็นต้น
มะขามป้อมเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 5-10 เมตร ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกัน รูปไข่หรือรูปขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนา ดอกเป็นดอกช่อ ออกที่ซอกใบ ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียแยกกันอยู่คนละต้น ผลเป็นผลสด รูปทรงกลมหรือรูปไข่ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-3 เซนติเมตร ผิวผลเรียบเป็นมัน สีเขียว เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือสีน้ำตาลอ่อน เปลือกผลบาง เนื้อในสีเหลืองอมเขียว มีเมล็ดอยู่ภายใน 1-2 เมล็ด
มะขามป้อมมีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย ปัจจุบันพบแพร่กระจายในหลายประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย มะขามป้อมเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุย มีการระบายน้ำดี ต้องการแสงแดดจัดหรือแสงแดดรำไร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ปักชำ หรือตอนกิ่ง
คุณค่าทางโภชนาการของมะขามป้อม
มะขามป้อมเป็นผลไม้ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงมาก อุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุ และสารต้านอนุมูลอิสระ โดยในผลมะขามป้อม 100 กรัม จะให้พลังงานประมาณ 44 กิโลแคลอรี ประกอบด้วยสารอาหารต่างๆ ดังนี้
- วิตามินซี: 600-800 มิลลิกรัม (มากกว่าส้มถึง 20 เท่า)
- วิตามินเอ: 1,500 ไมโครกรัม
- วิตามินอี: 10 มิลลิกรัม
- วิตามินเค: 10 ไมโครกรัม
- แคลเซียม: 100 มิลลิกรัม
- ฟอสฟอรัส: 60 มิลลิกรัม
- เหล็ก: 3 มิลลิกรัม
- แมกนีเซียม: 25 มิลลิกรัม
- โพแทสเซียม: 200 มิลลิกรัม
- สารต้านอนุมูลอิสระ: เช่น ฟลาโวนอยด์ คาร์โรทีนอยด์ และแทนนิน
สรรพคุณทางยาของมะขามป้อม
มะขามป้อมมีสรรพคุณทางยาหลากหลาย โดยมีการนำมาใช้ในตำรับยาไทยและอายุรเวทมายาวนานกว่า 5,000 ปี สรรพคุณทางยาที่สำคัญของมะขามป้อม ได้แก่
1. ต้านอนุมูลอิสระ
มะขามป้อมอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามินซี วิตามินอี ฟลาโวนอยด์ และแทนนิน สารเหล่านี้ช่วยปกป้องเซลล์จากการทำลายของอนุมูลอิสระ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคมะเร็ง โรคหัวใจ และโรคความเสื่อมของร่างกาย
2. บำรุงสายตา
มะขามป้อมมีวิตามินเอสูง ซึ่งเป็นวิตามินที่จำเป็นต่อการมองเห็น มะขามป้อมช่วยบำรุงสายตา ป้องกันโรคตาบอดกลางคืน และโรคต้อกระจก
3. บำรุงผิวพรรณ
วิตามินซีในมะขามป้อมช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนในผิวหนัง ซึ่งช่วยให้ผิวกระชับ อ่อนเยาว์ และลดริ้วรอย
4. เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
วิตามินซีในมะขามป้อมช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ป้องกันหวัดและไข้หวัดใหญ่ รวมถึงช่วยลดอาการภูมิแพ้
5. ลดความดันโลหิต
มะขามป้อมมีโพแทสเซียมสูง ซึ่งช่วยลดความดันโลหิต
6. ลดคอเลสเตอรอล
สารต้านอนุมูลอิสระในมะขามป้อมช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
7. บำรุงหัวใจ
โพแทสเซียมในมะขามป้อมช่วยบำรุงหัวใจ ลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจวาย
8. ต้านมะเร็ง
สารต้านอนุมูลอิสระในมะขามป้อมช่วยปกป้องเซลล์จากการกลายพันธุ์ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคมะเร็ง
9. บำรุงตับ
มะขามป้อมช่วยบำรุงตับ ลดการอักเสบในตับ และป้องกันโรคตับต่างๆ
10. ต้านเบาหวาน
สารโพลีฟีนอลในมะขามป้อมช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ป้องกันโรคเบาหวานชนิดที่ 2
การนำมะขามป้อมมาใช้ประโยชน์
มะขามป้อมสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง โดยสามารถรับประทานสดๆ ทำเป็นน้ำคั้นมะขามป้อม แยมมะขามป้อม หรือใช้ปรุงอาหาร เช่น แกงส้ม แกงคั่ว เป็นต้น
นอกจากนี้มะขามป้อมยังสามารถใช้เป็นส่วนผสมในตำรับยารักษาโรคต่างๆ เช่น
-
น้ำคั้นมะขามป้อม: ใช้ดื่มเพื่อบรรเทาอาการหวัด ไอ เจ็บคอ และบำรุงสายตา
-
ผงมะขามป้อม: ใช้โรยแผลเพื่อฆ่าเชื้อ หรือใช้ผสมกับน้ำทาผิวเพื่อรักษาสิวและผดผื่น
-
ใบมะขามป้อม: ใช้ต้มน้ำดื่มเพื่อบรรเทาอาการท้องเสีย และใช้พอกแผลเพื่อฆ่าเชื้อ
-
รากมะขามป้อม: ใช้ต้มน้ำดื่มเพื่อบรรเทาอาการปวดท้องและอาการท้องเสีย
ข้อควรระวังในการรับประทานมะขามป้อม
มะขามป้อมเป็นผลไม้ที่มีความปลอดภัยสูง แต่ก็ควรระมัดระวังในการรับประทานดังนี้
- ผู้ที่เป็นโรคไตควรจำกัดการบริโภคมะขามป้อม เนื่องจากมะขามป้อมมีโพแทสเซียมสูง
- ผู้ที่รับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือดควรงดรับประทานมะขามป้อม เนื่องจากมะขามป้อมมีวิตามินเคสูง ซึ่งอาจทำให้เลือดแข็งตัวช้าเกินไป
- ผู้ที่ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรรับประทานมะขามป้อมในปริมาณที่เหมาะสม เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลด้านความปลอดภัยที่ชัดเจน
สูตรอาหารจากมะขามป้อม
มะขามป้อมสามารถนำมาปรุงอาหารได้หลากหลายเมนู โดยมีตัวอย่างสูตรอาหารที่น่าสนใจดังนี้
1. แกงส้มมะขามป้อม
ส่วนผสม:
- มะขามป้อม 10 ลูก
- ปลาช่อนแดดเดียว 1 ตัว
- น้ำพริกแกงส้ม 2 ช้อนโต๊ะ
- น้ำเปล่า 2 ถ้วย
- น้ำตาลปี๊บ 1/2 ถ้วย
- น้ำปลา 2 ช้อนโต๊ะ
- ใบมะกรูด 5 ใบ (ฉีกเป็นชิ้น)
วิธีทำ:
- ล้างมะขามป้อมแล้วผ่าครึ่ง นำเมล็ดออก
- ต้มน้ำเปล่าในหม้อจนเดือด ใส่ปลาช่อนลงไปต้มจนสุก
- ใส่พริก
