ทุกชาติภพ กระดูกงาม ปัจจุบัน 123: เคล็ดลับการดูแลกระดูกให้แข็งแรงทุกช่วงวัย

ในปัจจุบัน ปัญหาเรื่องกระดูกพรุนเป็นปัญหาที่สำคัญที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของคนไทย เนื่องจากเป็นภาวะที่ทำให้กระดูกมีความหนาแน่นลดลง ซึ่งส่งผลให้กระดูกเปราะบางและอาจเกิดการหักได้ง่าย โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดภาวะนี้ จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขพบว่า คนไทยอายุ 50 ปีขึ้นไปมีภาวะกระดูกพรุนสูงถึง 30% และผู้สูงอายุที่มีอายุ 80 ปีขึ้นไปมีภาวะกระดูกพรุนสูงถึง 70%

สาเหตุของภาวะกระดูกพรุน

ภาวะกระดูกพรุนเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• ปัจจัยทางพันธุกรรม: มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุนหากมีคนในครอบครัวเป็นภาวะนี้
• เพศ: ผู้หญิงมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุนมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลงหลังวัยหมดประจำเดือน
• อายุ: เมื่ออายุมากขึ้น กระบวนการสร้างกระดูกใหม่จะช้าลง ทำให้ความหนาแน่นของกระดูกลดลง
• การขาดแคลเซียมและวิตามินดี: แคลเซียมและวิตามินดีเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างและรักษาความแข็งแรงของกระดูก
• ไลฟ์สไตล์: การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ และไม่ออกกำลังกายเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะกระดูกพรุน
• โรคบางชนิด: เช่น โรคไต โรคเบาหวาน และโรคไทรอยด์อาจทำให้เกิดภาวะกระดูกพรุนได้
• ยาบางชนิด: เช่น ยาสเตียรอยด์และยาต้านอาการชักอาจทำให้เกิดภาวะกระดูกพรุนได้

อาการของภาวะกระดูกพรุน

ในระยะเริ่มแรก ภาวะกระดูกพรุนมักไม่มีอาการ แต่เมื่อภาวะนี้รุนแรงขึ้น อาจมีอาการต่างๆ ดังนี้

• กระดูกหักง่าย: แม้จะไม่เกิดการกระแทกที่รุนแรง ก็อาจเกิดการหักของกระดูกได้
• ปวดหลัง: เกิดจากการแตกหักของกระดูกสันหลัง
• ส่วนสูงลดลง: เกิดจากการแตกหักของกระดูกสันหลังที่ทำให้กระดูกสันหลังยุบตัว
• หลังค่อม: เกิดจากการแตกหักของกระดูกสันหลังที่ทำให้กระดูกสันหลังค่อม
• ฟันหลุดง่าย: เกิดจากการที่กระดูกขากรรไกรมีความหนาแน่นลดลง

การวินิจฉัยภาวะกระดูกพรุน

แพทย์จะวินิจฉัยภาวะกระดูกพรุนโดยการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และทำการตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูก ซึ่งมีวิธีการตรวจดังนี้

• เครื่องวัดความหนาแน่นของกระดูก (DEXA): เป็นวิธีการตรวจที่แม่นยำที่สุดในการวัดความหนาแน่นของกระดูก
• เครื่องวัดความหนาแน่นของกระดูกด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (QUS): เป็นวิธีการตรวจที่ไม่ใช้รังสีเอกซ์ แต่มีความแม่นยำน้อยกว่าเครื่องวัดความหนาแน่นของกระดูก

การรักษาภาวะกระดูกพรุน

การรักษาภาวะกระดูกพรุนมีเป้าหมายเพื่อป้องกันการเกิดกระดูกหัก โดยมีวิธีการรักษาดังนี้

• ยา: แพทย์อาจสั่งยาเพื่อเพิ่มความหนาแน่นของกระดูก เช่น ยาไบสฟอสโฟเนต ยาเดโนซูแมบ และยาเทริพาราไทด์
• การเปลี่ยนแปลงไลฟ์สไตล์: เช่น การรับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดี การออกกำลังกาย และหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
• การผ่าตัด: ในบางกรณีที่กระดูกหักจากภาวะกระดูกพรุน แพทย์อาจใช้วิธีการผ่าตัดเพื่อซ่อมแซมกระดูกที่หัก

การป้องกันภาวะกระดูกพรุน

การป้องกันภาวะกระดูกพรุนเป็นสิ่งที่สำคัญ โดยสามารถป้องกันได้ดังนี้

• รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดี: แคลเซียมพบได้ในผลิตภัณฑ์จากนม ผักใบเขียว และปลาทูน่า ส่วนวิตามินดีพบได้ในปลาแซลมอน นม และไข่
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายที่ช่วยสร้างแรงกระแทก เช่น การวิ่ง การเดินเร็ว และการเล่นเทนนิส จะช่วยเพิ่มความหนาแน่นของกระดูก
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์: การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะกระดูกพรุน
• ตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูกเป็นประจำ: ควรตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูกเป็นประจำ โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุน เช่น ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนและผู้สูงอายุ

ข้อดีและข้อเสียของการรักษาภาวะกระดูกพรุน

ข้อดี

• ช่วยป้องกันการเกิดกระดูกหัก: ยาและการเปลี่ยนแปลงไลฟ์สไตล์สามารถช่วยเพิ่มความหนาแน่นของกระดูกและลดความเสี่ยงของการเกิดกระดูกหัก
• ลดอาการปวด: การรักษาภาวะกระดูกพรุนสามารถช่วยลดอาการปวดหลังและอาการปวดกระดูกอื่นๆ ที่เกิดจากการแตกหักของกระดูก
• คงความเป็นอิสระ: การป้องกันการเกิดกระดูกหักช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างเป็นอิสระมากขึ้น

ข้อเสีย

• ผลข้างเคียง: ยารักษาภาวะกระดูกพรุนอาจมีผลข้างเคียง เช่น ปวดท้อง คลื่นไส้ และอาการปวดกล้ามเนื้อ
• ค่าใช้จ่าย: การรักษาภาวะกระดูกพรุนอาจมีค่าใช้จ่ายสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ยา
• ปฏิสัมพันธ์ของยา: ยารักษาภาวะกระดูกพรุนอาจมีปฏิสัมพันธ์กับยาอื่นๆ ที่รับประทานอยู่

ความผิดพลาดที่พบบ่อยในการรักษาภาวะกระดูกพรุน

มีข้อผิดพลาดที่พบบ่อยหลายประการในการรักษาภาวะกระดูกพรุน ได้แก่

• ไม่รับประทานแคลเซียมและวิตามินดี: แคลเซียมและวิตามินดีเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการรักษาความแข็งแรงของกระดูก
• ไม่ออกกำลังกาย: การออกกำลังกายที่ช่วยสร้างแรงกระแทกเป็นสิ่งสำคัญในการเพิ่มความหนาแน่นของกระดูก
• ไม่ติดตามการรักษา: การติดตามการรักษาเป็นประจำเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้แน่ใจว่าการรักษาได้ผลและไม่มีผลข้างเคียงที่รุนแรง
• ไม่ปรึกษาแพทย์: หากมีอาการที่บ่งชี้ว่าอาจมีภาวะกระดูกพรุน เช่น ปวดหลังหรือกระดูกหักง่าย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม

บทสรุป

ภาวะกระดูกพรุนเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญที่ส่งผลกระทบต่อคนไทยจำนวนมาก โดยเฉพาะผู้สูงอายุ การดูแลสุขภาพกระดูกให้แข็งแรงทุกช่วงวัยเป็นสิ่งที่สำคัญเพื่อป้องกันการเกิดภาวะกระดูกพรุนและลดความเสี่ยงของการเกิดกระดูกหัก เมื่อมีอาการที่บ่งชี้ว่าอาจมีภาวะกระดูกพรุน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม

ตารางที่ 1: แหล่งอาหารที่มีแคลเซียมสูง